«احسان دشتیانه» مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس در یک نشست خبری در حاشیه سمپوزیوم فولاد ۱۴۰۳ کیش علاوه بر تشریح وضعیت این واحد فولادسازی، به بیان مسائل و مشکلات صنعت فولاد نیز پرداخت و عنوان کرد: موفقیت قابل‌توجهی در صبا فولاد به دست آمده که این موفقیت‌ها را مرهون کارگران و همکاران زحمتکش این مجموعه هستیم.
دشتیانه با تاکید بر این موضوع که صنعت فولاد نسبت به افق‌های پیشرو عقب مانده، گفت: چراکه اعتقاد دارم وظیفه ما سنگین‌تر از این حرف‌هاست. ما با ۷۳ میلیارد دلار منابع زیرزمینی، پنجمین کشور غنی دنیا از نظر دارایی‌های طبیعی هستیم که با این دارایی‌ها حداقل باید پنجمین اقتصاد قدرتمند دنیا می‌بودیم؛ ولی به دلیل مشکلات خارجی و داخلی به جایگاه خود نرسیده‌ایم. ۱۰۷ میلیارد دلار جی‌دی‌پی GDP دنیاست که سهم ایران نزدیک ۳۵۰ میلیون دلار است که نسبت به ذخایر موجود کشور، ما باید سهم بیشتری را به خود اختصاص دهیم.
چشم‌انداز صنعت فولاد ایران
وی در ادامه به چشم‌انداز صنعت فولاد ایران در سال ۱۴۰۴ پرداخت و عنوان کرد: در این چشم‌انداز قرار بود ایران با تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، جایگاه نخست منطقه را به خود اختصاص بدهد. هم اکنون با ۴۷ میلیون تن ظرفیت ایجادشده به سند چشم‌انداز نزدیک شده، در حالی که عدم توقف تولید صنعت فولاد به خاطر نبود زیرساخت‌ها و امکاناتی که وظیفه تامین آنها را برعهده ندارد، با چالش مواجه شده است.
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس افزود: صنعت فولاد ایران در برخی از ماه‌های سال میلادی، از سوی انجمن جهانی فولاد به عنوان هفتمین تولیدکننده معرفی می‌شود؛ در حالی که در ماه‌هایی که محدودیت انرژی وجود دارد، به جایگاه دهمین تولیدکننده فولاد می‌رسد؛ بنابراین اگر سایر حوزه‌ها یا صنایع مانند فولاد عمل می‌کردند، وضعیت اقتصادی ایران بسیار بهتر بود؛ البته ما در تولید فولاد دارای مزیت هستیم. در دنیا رتبه نخست تولید فولاد متعلق به چین با تولید یک میلیارد و ۲۰ میلیون تن، رتبه دوم متعلق به هند با حدود ۱۴۰ میلیون تن، ژاپن با ۷۲ میلیون تن، سپس ایالات متحده آمریکا با ۶۹ میلیون تن، روسیه با ۶۶ میلیون تن و کره‌جنوبی با ۵۸ میلیون تن است. از این‌رو مشاهده می‌کنیم صنعت فولاد مختص به کشور‌های دارای معادن سنگ‌آهن نیست، یا مخصوص کشور‌هایی که مسائل زیست‌محیطی برای آنها اهمیت ندارد. در حقیقت این کشور‌های رتبه نخست تولید فولاد، جزو اقتصاد‌های اول دنیا هستند. این موضوع نشان می‌دهد که صنعت فولاد ما نیز مسیر درست خود را پیش رفته است.
دشتیانه افزود: اگر ما به اندازه ذخایر کشور بخواهیم نفت تولید کنیم، در مقایسه با آمریکا ۲۵ میلیون بشکه در روز و در مقایسه با روسیه ۲۰ میلیون بشکه در روز باید نفت تولید می‌کردیم. اگر صنعت نفت مانند فولاد رشد می‌کرد، جایگاه ما تولید ۳ میلیون بشکه نفت خام نبود و حتما باید ۱۰ میلیون بشکه نفت را تولید می‌کردیم.
وی با اشاره به این موضوع که امیدواریم یک برنامه‌ریزی زیرساختی درباره تامین انرژی صورت گیرد، گفت: صنعت فولاد با وجود زیرساخت‌ها می‌تواند به ظرفیت کامل خود یعنی ۴۷ میلیون تن برسد. البته این ملزم این مساله است که ما دو و نیم برابر اکنون، خود را در بازار‌های صادراتی تقویت کنیم. در این راستا تحریم‌ها به ما آسیب زده است.
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس ادامه داد: در منطقه شاهد نسل‌کشی در غزه هستیم، اما قدرت‌های جهان به این امر حق می‌دهند. در چنین شرایطی ما نیز گرفتار تحریم هستیم. اگر مساله تحریم‌ها حل شود و بتوانیم توسعه را در کشور سرعت ببخشیم، صنعت فولاد ارتقا می‌یابد، چراکه بر اساس پیش‌بینی هاروارد در سال ۲۰۱۶ ایران را مستعد رشد اقتصادی ۸ درصد از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ دیده بود. اگر رشد اقتصادی در ایران روی دهد، سرانه مصرف فولاد به ازای هر نفر از ۲۲۰ کیلوگرم کنونی باید به ۳۶۰ تا ۳۷۰ کیلوگرم برسد تا یک بازار ۳۵ میلیون تنی شکل بگیرید. همچنین صادرات خود را می‌توانیم از ۱۰ میلیون تن به ۲۰ میلیون تن برسانیم، به شرطی که زیرساخت‌های آن تامین شود.
رکورد تولید صبا فولاد خلیج فارس
دشتیانه افزود: ما در صبا فولاد در منطقه استراتژیک و درستی نزدیک اسکله شهید رجایی قرار داریم. سه سال گذشته تولید ما ۸۰۰ هزار تن بوده که امسال با وجود محدودیت‌های برق و‌گاز به تولید ۱.۳ میلیون تن رسیده‌ایم. ما با حمایت صندوق بازنشستگی عملیات تامین سرمایه انجام دادیم، البته سرمایه‌داران ما معلمان بازنشسته هستند، البته سهامداران جدید و صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ما اضافه شده‌اند.
وی یادآور شد: پروژه صبا فولاد از ۷ ماه گذشته آغاز شده و هم اکنون ۱۵ درصد پیشرفت دارد که زمان بهره‌برداری پروژه ۳۶ ماهه است که امیدواریم به این هدف برسیم. برای تکمیل زنجیره مجموعه قصد داریم به سمت تولید نهایی تخت پیش برویم. در افق چشم‌انداز ۱۴۱۰ تولید سه میلیون تن برای صبا فولاد برنامه‌ریزی شده، البته برای منطقه ویژه اقتصادی تا ظرفیت ۱۰میلیون تن فولاد نیز برنامه‌ریزی شده است.
مساله تامین انرژی فولادسازان جدی است
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس در ادامه با اشاره به این موضوع که تولید فولاد در کنار آب، استانداردترین و صحیح‌ترین اقدام سرمایه‌گذاری است که باید با اهمیت دولت همراه شود، افزود: موضوع تامین انرژی، مساله کل صنعت فولاد است که با اصلاح نظام قیمتی می‌توان این مشکل را حل کرد؛ در این اصلاح نظام قیمتی، می‌توان سرمایه به دست آمده را در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کرد تا دومین دارنده ذخایر گاز در دنیا گرفتار قطعی گاز صنایع نشود. همچنین زمینه کمبود برق امیدواریم این کمبود جبران شود.
دشتیانه در پاسخ به این پرسش که با توجه به استقرار دولت جدید، اصلی‌ترین چالش‌های صنعت فولاد چیست، گفت: در وهله اول، خوشحال هستیم که رئیس هیات عامل ایمیدرو یک فرد متخصص از بدنه فولاد است و وزیر صنعت، معدن و تجارت با انتصابات خود نشان دادند، دیدگاه کارشناسی نسبت به این حوزه دارند.
وی افزود: البته انرژی برای صنعت فولاد، یک مساله جدی به شمار می‌رود که به توسعه صنعت آسیب وارد می‌کند. در زمینه گاز نیز صنعت فولاد ۴۰ میلیون مترمکعب مصرف دارد که نسبت به ۶۵۰ میلیون مترمکعب مصرف کل کشور، کمتر از ۷ درصد مصرف گاز کشور را به خود اختصاص داده است. وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز مخالف قطع شدن برق صنعت‌گران هستند. به نظرم اگر با مردم به صورت اجتماعی صحبت شود که در روز ۴۰ دقیقه برق آنها قطع شود تا اینکه صنعت‌گران و کارگران آنها بیکار شوند، مردم این موضوع را خواهند پذیرفت.
سیاست‌های صادرات‌محور را گسترش دهیم
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس همچنین یادآور شد: اصلی‌ترین چالش صنعت فولاد ایران، سیاست غلط جایگزینی واردات است که البته این سیاست بیش از ۶۰ سال است که در کشور اعمال می‌شود. به جای آن باید توسعه صادرات داشته باشیم. کشور‌ها به دو شکل به بازار نگاه می‌کنند، یکی جایگزین واردات مبتنی بر حفظ صنایع داخلی و دیگری سیاست صادرات‌محور است که این سیاستی است که ترکیه در پیش گرفته که با وجود نداشتن انرژی و سنگ آهن به میزان ۳۳ میلیون تن فولاد تولید می‌کند. از آنجا که سیاست صادرات‌محور دارد، هزینه حضور در نمایشگاه بین‌المللی را نیز پرداخت می‌کند. برای صادرات مشوق و معافیت در نظر می‌گیرد؛ در حالی که ما برای صادرکننده عوارض می‌گذاریم؛ از این‌رو اگر سیاست صادرات‌محور را در پیشرو بگیرید، کلی مسائل بالادستی و زیرساختی حل خواهد شد.
دشتیانه همچنین در زمینه این موضوع که آیا صنعت فولاد متولی مشخص می‌خواهد، گفت: در صنعت فولاد باید تعدد تصمیم‌گیری‌ها کاهش پیدا کند.
راهکار‌های تامین انرژی
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که با وجود نبود زیرساخت‌های برق و گاز، تکلیف طرح‌های توسعه‌ای واحد‌های فولادی چه خواهد شد، گفت: راه‌حل مشخص است، رئیس صندوق توسعه ملی به وزارت نفت و دولت پیشنهاد داده، از نوبت بدهی دولت به صندوق توسعه ملی که نزدیک ۱۰۰ میلیارد دلار است (البته منابع این صندوق بین‌نسلی و برای نسل‌های آینده است) اجازه دهیم این سرمایه به بخش خصوصی اختصاص یابد تا در زمینه گاز سرمایه‌گذاری انجام گیرد. بعد صندوق توسعه ملی از محل درآمد بخش خصوصی ۱۰۰ میلیارد دلار خود را بردارد که در مجمع تشخیص مصلحت نظام، به دلیل شائبه بنگاهی شدن صندوق توسعه ملی، این طرح تصویب نشده است.
مرد فولاد سال ۱۴۰۳ افزود: راه‌حل اساسی‌تر در زمینه تامین انرژی، اصلاح قیمت مصرف خانگی است که این اصلاح قیمت سبب می‌شود که سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی برای سرمایه‌گذار اقتصادی شود.
فولاد ایران، سبزترین فولاد دنیا
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس همچنین درباره تحقق فولاد سبز در دنیا و توان واحد‌های داخلی در این زمینه گفت: در دنیا هنوز فولاد سبز تولید نشده است، البته واحد‌هایی در سوئد و استرالیا طراحی شده‌اند، اما هنوز تجاری نشده‌اند. در کل تولید کربن در کوره‌های مختلف فولاد متفاوت است. روش احیای مستقیم و کوره قوس الکتریکی ۷۰ درصد کربن تولید می‌کند که با روش قراضه، نصف این میزان تولید کربن می‌کند. سبزترین روش تولید فولاد، برگشت به چرخه قراضه است؛ قراضه در دسترس دنیا حدود ۴۰۰ میلیون تن و تولید فولاد نزدیک به ۲ میلیارد تن است. پیش‌بینی‌شده که قراضه آهن در آینده دو برابر شده و به حدود ۸۰۰ میلیون تن می‌رسد.
دشتیانه افزود: از آنجایی که سرمایه‌گذاری ثابت تولید فولاد به روش سبز در روش احیای مستقیم، با روش احیای آهن با گاز طبیعی است نسبت به روش کوره بلند که زغال سنگ به کک تبدیل می‌شود، تمیزتر است؛ بنابراین با توجه به اینکه ۸۵ تا ۹۰ درصد روش تولید فولاد در ایران به روش احیای مستقیم است، تولید فولاد ایران نسبت به جهان، یک فولاد سبز به شمار می‌رود. بخشی نیز از قراضه استفاده می‌شود؛ بنابراین فرآیند تولیدی فولاد ایران نصف تولید فولاد دنیا، کربن تولید می‌کند.
وی همچنین یادآور شد: هزینه سرمایه‌گذاری اولیه در زمینه فولاد سبز چهار برابر و هزینه تمام‌شده تولید فولاد سبز نیز دو برابر است؛ از این‌رو برای تولید ۲ میلیارد تن فولاد باید چهار برابر سرمایه‌گذاری دلاری انجام داد که اجرایی شدن این اقدام، کار بسیار سختی است و پیش‌بینی می‌شود تا ۲۰ سال آینده این کار امکان‌پذیر نباشد. البته به دلیل شدت گاز‌های گلخانه‌ای این فرآیند باید زودتر اتفاق بیفتد؛ در این زمینه اگر گمان کنیم که ایران می‌تواند پیشرو باشد، انتظار معقولی نیست؛ اما در کل همین که درباره تولید فولاد سبز صحبت می‌کنیم و دغدغه این موضوع را داریم، اقدام خوبی است.
تعمیرات سالانه کارخانه در قطعی گاز
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس در پاسخ به این پرسش که برای قطعی گاز در زمستان برنامه‌ریزی خاصی دارید، گفت: شرکت برای قطعی گاز نمی‌تواند برنامه‌ریزی خاصی انجام بدهد، با توجه به اینکه در منطقه ما مصرف گاز خانگی نداریم و همچنین با توجه به اینکه بریکت یک محصول استراتژیک صادراتی است که قابلیت آن را دارد به بازار آهن اسفنجی در زمستان کمک کند، وضعیت ما متفاوت است. گازرسانی به خراسان بسیار سخت‌تر از بندرعباس است. به دلیل این بحث‌های فنی و تکنیکال قطعی گاز در جنوب کشور کمتر است. در هر صورت ما تابع برنامه کشور هستیم و نمی‌توانیم برنامه‌ریزی خاصی انجام بدهیم. تنها می‌توانیم برنامه سالانه تعمیرات خود را در زمستان انجام بدهیم.
دشتیانه در ادامه خاطرنشان کرد: البته شرکت برای بهینه‌سازی مصرف انرژی اقداماتی انجام داده است. در این راستا بالاترین شاخص بهره‌وری که در سازمان ما رشد کرده، شاخص مصرف انرژی است که قادر شده‌ایم با بهینه‌سازی تولید، میزان گاز و برق خود را کاهش داده‌ایم.
وی درباره تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان نیز عنوان کرد: تلاش داریم با تعریف پروژه‌هایی دانشی در صنعت فولاد با دانشگاه و شرکت‌های دانش‌بنیان در تامین توسعه سرمایه‌گذاری کنیم.
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس همچنین درباره موجودی انبار این شرکت تصریح کرد: در تابستان به دلیل قطعی برق، میزان تولید فولاد کاهش می‌یابد، طبیعی است موجودی انبار آهن اسفنجی افزایش پیدا می‌کند.
حذف عوارض صادراتی اقدامی عاجل است
دشتیانه همچنین درباره عوارض صادراتی فولاد بیان کرد: تعیین عوارض صادراتی بالای ۵ درصد، کار بسیار اشتباهی است و حذف عوارض صادراتی اقدامی عاجل است. در قانون پیش‌بینی شده که برای مواد نیمه‌خام عوارضی نیم درصدی در نظر گرفته شود، در حالی که عوارض ۵ درصدی صادراتی آهن اسفنجی از مواد اولیه آن بیشتر است که با احکام توسعه صادرات مخالف است.
ارز تکنرخی خواسته تولیدکنندگان فولاد
دشتیانه در پاسخ به خبرنگار «می‌متالز» مبنی بر اینکه تکنرخی شدن ارز چه تاثیری بر بازار محصولات شما خواهد داشت و همچنین شرکت صبا فولاد از چه طریقی تامین مالی می‌کند، گفت: وزیر امور اقتصادی و دارایی بر ارز تکنرخی تاکید دارند، ارز‌های چندنرخی سبب فاصله قیمتی می‌شوند. دارندگان اطلاعات از این فاصله قیمتی، می‌توانند سود‌های کلانی نصیب خود کنند. ارز چندنرخی، سود را از جیب تولیدکننده و صادرکننده به جیب واردکننده یا واسطه سرازیر می‌کند و هیچ تاثیری قیمتی برای مصرف‌کننده نخواهد داشت. امیدواریم سیاستی که بانک مرکزی با سیاست وزارت اقتصاد در پیش گرفته، به سمت ارز تکنرخی پیش برود تا برای تولید انگیزه شود.
وی همچنین درباره تامین مالی شرکت بیان کرد: چالش تامین مالی یکی از چالش‌های جدی شرکت‌هاست. شرکت‌ها باید تا حدی دید مالی داشته باشند و بخشی از آن را خود شرکت‌ها تامین کنند. در دنیا وقتی دارایی‌ها اشباع می‌شود به سراغ بازار‌های مالی می‌روند. بازار مالی ما از بازار فیزیکی خیلی جلوتر است. ما انتشار اوراق و اوراق مشارکت داریم، در حالی که می‌توان از ابزار‌های مدرن تامین مالی استفاده کرد. البته اگر بخواهیم صحنه اقتصاد را در نظر بگیریم باید پول خارجی یا پول ناشی از صادرات وارد شود.
تامین مواد اولیه تا ۳۰ سال آینده
وی درباره تامین مواد اولیه عنوان کرد: ایران ۳.۵ میلیارد تن ذخایر قطعی سنگ آهن دارد، نزدیک ۲ میلیارد تن نیز ذخایر اکتشاف نشده دارد، بنابراین در شرایط فعلی بین ۲۵ تا ۳۰ سال سنگ‌آهن خواهیم داشت. البته با توجه به این موضوع که ما به آب نزدیک هستیم، هزینه حمل‌ونقل مواد اولیه ما افزایش می‌یابد، از سوی دیگر، هزینه صادرات‌مان کاهش می‌یابد. اگر یک روزی تامین سنگ آهن از داخل اقتصادی نبود، با توجه به این موضوع که در حال پیش رفتن به سمت ذخایر کم‌عیارتر هستیم؛ شرکت ما به دلیل نزدیکی به آب‌های بین‌المللی، مزیت واردات سنگ آهن را خواهیم داشت.
مرد فولاد سال ۱۴۰۳ در پاسخ به این پرسش که محدودیت‌های بین‌المللی چه تاثیری بر طرح‌های شما داشته، عنوان کرد: واحد‌های بخش خصوصی که صادرات انجام می‌دهند، تحریم‌ها آنها را فلج نکرده است. البته هزینه‌های صادرات ما افزایش پیدا کرده، اما ما همچنان بازار‌های صادراتی خود را داریم. امیدواریم شاهد برطرف شدن تحریم‌ها باشیم.
تاثیر نتیجه انتخابات آمریکا بر بازار
دشتیانه همچنین درباره تاثیر انتخابات آمریکا و تاثیر آن بر بازار‌های جهانی عنوان کرد: من معتقدم که سیاست‌های کلی آمریکا یکی است و انتخاب یک نفر خاص چندان نمی‌تواند این سیاست‌های کلی را تغییر بدهد. البته انتخاب ترامپ روی کامودیتی تاثیرگذار بود و برخورد وی با ایران سخت‌تر است. البته باید یادآور شد که دیگر آمریکا و قدرت‌های دنیا قدرت ایران را به رسمیت شناخته‌اند که امیدواریم تفاهم‌های لازم صورت بگیرد. اتفاقات اخیر نشان داد که هر قدمی که به عقب بگذارید، بیشتر در معرض تهاجم قرار خواهیم گرفت، بنابراین باید از خود دفاع کنیم. ایران کشوری ۸۰ میلیونی با قدمت چند هزارساله است.
وی افزود: ۸۰ درصد صادرات در ایران متاثر از سیاست‌های داخلی است و سیاست‌های جایگزینی واردات است که به ما لطمه می‌زند، نه سیاست‌های بین‌المللی. اگر با ۷۰ درصد سیاست جایگزینی صادرات پیش برویم، صادرات ما تقویت خواهد شد. صنعت فولاد، چون توسط بخش خصوصی فعال شده، بسیار کمتر از صنعت نفت آسیب دیده است. صادرات نفتی ما به زیر نصف رسیده است.
مدیرعامل صبا فولاد خلیج فارس همچنین درباره بازار‌های صادراتی عنوان کرد: در ابتدای جنگ روسیه و اوکراین ما قصد داشتیم جایگزین روسیه در بازار‌های هدف شویم، اما به یک‌باره با وضع عوارض صادراتی داخلی، این جایگزینی محقق نشد. بعد روسیه با دامپینگ خود، جایگزین همه کشور‌های منطقه شد.
دولت در اقتصاد مداخله‌گری نکند
دشتیانه همچنین در پاسخ به این پرسش که وظیفه دولت در حمایت از صنعت فولاد را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: دولت سیاست‌گذار است. دخالت کردن دولت در اقتصاد، به این حوزه لطمه می‌زند. هر اندازه دولت دخالت کم‌تری در اقتصاد داشته باشد، اوضاع اقتصادی بهتر خواهد شد. دولت چهاردهم بر اجرای کامل برنامه هفتم تاکید دارد. در این برنامه تاکید شده که قیمت‌گذاری کالا‌ها به غیر از کالا‌های اساسی ممنوع است. کالا‌های اساسی کالا‌هایی است که در ساخت آن از یارانه استفاده می‌شود.
لازم به یادآوری است در مراسم پایانی سمپوزیوم فولاد ۱۴۰۳ در جزیره کیش، «احسان دشتیانه» به عنوان مرد فولاد سال ۱۴۰۳ انتخاب شد.
