بازار آهن یا بورس کالا؟

 تفاوت قیمت میلگرد، تیرآهن و ورق سیاه را دقیق‌تر بشناسید

در شرایط اقتصادی پرنوسان ایران، قیمت مقاطع فولادی مدام در حال تغییر است. همین مسئله باعث شده تا شناخت سازوکارهای قیمت‌گذاری و بازارهای مختلف برای خریداران، خصوصاً فعالان حوزه ساخت‌وساز، ضروری باشد. یکی از سوالات پرتکرار این است:

چرا قیمت‌هایی که در بازار آزاد برای میلگرد، تیرآهن یا ورق سیاه می‌بینیم با نرخ‌های بورس کالا متفاوت است؟

در این تحلیل ، با نگاهی شفاف و کاربردی به بررسی تفاوت‌های قیمتی بین بازار آزاد و بورس کالا می‌پردازیم تا مسیر خرید آگاهانه‌تری برای شما ترسیم شود.

بورس کالا چیست و چه تفاوتی با بازار آهن دارد؟

بورس کالای ایران یک بازار رسمی تحت نظارت سازمان بورس است. این بازار با هدف شفاف‌سازی قیمت‌گذاری و معاملات کالاهایی مانند فولاد، پتروشیمی، محصولات کشاورزی و… فعالیت می‌کند. کارخانه‌های بزرگی مانند:

• ذوب‌آهن اصفهان

• فولاد مبارکه

• فولاد خوزستان

• فولاد کاوه

• فولاد خراسان

محصولاتی مثل میلگرد، تیرآهن و ورق را در بورس با قیمت پایه مشخص عرضه می‌کنند.

در مقابل، بازار آهن یا بازار آزاد شامل بنکداران، فروشگاه‌های آنلاین، انبارداران و واسطه‌هاست که قیمت‌ها را با توجه به شرایط بازار، نرخ ارز، میزان تقاضا و محدودیت عرضه تعیین می‌کنند.

چه عواملی باعث تفاوت قیمت بین بورس و بازار می‌شود؟

۱. فرمول قیمت‌گذاری در بورس کالا

قیمت پایه فولاد در بورس بر اساس نرخ جهانی شمش (بیلت) و ارز نیمایی تعیین می‌شود که معمولاً پایین‌تر از نرخ بازار آزاد است.

۲. هزینه‌های جانبی خرید از بورس

خریداران در بورس باید موارد زیر را پرداخت کنند:

• ۹٪ مالیات بر ارزش افزوده

• کارمزد کارگزاری و بورس

• هزینه حمل، انبارداری و بارگیری

۳. حجم و دسترسی

برای خرید از بورس باید کد بورسی داشت و معمولاً حجم خرید بالا باشد (مثلاً ۲۰ تن میلگرد). ولی در بازار آزاد، خرید جزئی مثل ۵۰۰ کیلو یا یک شاخه هم ممکن است.

چرا قیمت‌ها در بازار آزاد نوسان دارد؟

دلایل مهم نوسان روزانه یا حتی ساعتی قیمت در بازار آهن عبارتند از:

• افزایش تقاضای فصلی

• تغییر قیمت سوخت یا حمل‌ونقل

• سیاست‌های صادراتی و وارداتی دولت

• کاهش ظرفیت تولید کارخانه‌ها

مثلاً اگر صادرات افزایش یابد، عرضه داخلی کم می‌شود و قیمت‌ها در بازار آزاد بالا می‌رود.

خرید از بورس یا بازار آزاد؟ کدام به‌صرفه‌تر است؟

پاسخ بستگی به شرایط شما دارد:

بورس کالا مناسب است اگر:

• حجم خرید بالایی دارید

• کد بورسی صنعتی دارید

• می‌توانید هزینه‌های جانبی و زمان تحویل را مدیریت کنید

بازار آزاد بهتر است اگر:

• زمان تحویل برایتان مهم‌تر از تخفیف است

• می‌خواهید با حجم کم خرید کنید

• دنبال خرید سریع و بی‌دردسر هستید

نقش کارخانه‌ها در اختلاف قیمت بازار و بورس

کارخانه‌هایی مثل راد همدان، نیشابور، ذوب‌آهن و فایکو هم در بورس و هم در بازار آزاد فعالیت دارند. بعضی از آن‌ها محصولات با کیفیت متفاوت در بازار آزاد ارائه می‌دهند که باعث تفاوت قیمتی با بورس می‌شود، حتی اگر برند یکسان باشد.

موقعیت انبار و هزینه حمل، عوامل دیگر مؤثر بر قیمت

قیمت فولاد در بازار آزاد بسته به موقعیت جغرافیایی انبارها، میزان موجودی و فاصله از کارخانه متفاوت است. مثلاً قیمت ورق مبارکه در تهران با همان ورق در تبریز می‌تواند صدها تومان اختلاف داشته باشد.

چگونه هوشمندانه خرید کنیم؟

برای خرید بهتر، این مراحل را در نظر بگیرید:

• قیمت روز میلگرد یا تیرآهن را از منابع معتبر بگیرید

• هزینه‌های جانبی خرید از بورس را محاسبه کنید

• اگر حجم خرید بالاست، با تأمین‌کننده مستقیم در تماس باشید

• تحویل سریع را در اولویت پروژه‌های اجرایی قرار دهید

بررسی اختلاف قیمت در سال‌های گذشته

در بازه ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، قیمت مقاطع فولادی در بورس اغلب ۱۰ تا ۲۰ درصد پایین‌تر از بازار آزاد بود، اما گاهی این اختلاف کاهش یافته یا حتی معکوس شده است، به‌ویژه در دوره‌هایی با نوسان ارزی یا کاهش تقاضای داخلی.

تفاوت قیمت مقاطع مختلف فولادی

میلگرد

در بورس، میلگرد با بسته‌بندی استاندارد و قیمت کمتر عرضه می‌شود، اما هزینه جانبی دارد.

تیرآهن

تیرآهن‌های پرمصرف مانند ۱۴، ۱۶ و ۱۸ در بورس محدود عرضه می‌شوند؛ بازار آزاد گزینه‌های متنوع‌تری دارد.

ورق سیاه

ورق گرم فولاد مبارکه در بورس با نرخ پایه کمتر است، اما در بازار آزاد تنوع ابعاد و برندها باعث قیمت بالاتر می‌شود.

نبشی و ناودانی

این مقاطع اغلب در بازار آزاد معامله می‌شوند و کمتر در بورس عرضه دارند.

تاثیر صادرات فولاد بر قیمت بازار آزاد

افزایش صادرات فولاد باعث کاهش عرضه داخلی و رشد قیمت در بازار آزاد می‌شود، در حالی‌که قیمت بورس تغییر چندانی نمی‌کند. این مسئله در بهار ۱۴۰۲ نیز مشاهده شد.

آیا قیمت پایین بورس همیشه به صرفه است؟

خیر. قیمت پایه بورس لزوماً به معنای قیمت نهایی کمتر نیست. هزینه‌های جانبی، زمان تحویل و پیچیدگی‌های اداری می‌توانند خرید از بازار آزاد را در مواردی به گزینه‌ای بهتر تبدیل کنند.

انتخاب هوشمند با توجه به نوع پروژه

پروژه‌های بزرگ عمرانی به‌دلیل حجم بالا، مناسب بورس‌اند. اما پروژه‌های مسکونی یا تجاری کوچک معمولاً نیاز به انعطاف بیشتر، خرید جزئی و تحویل سریع دارند، که بازار آزاد بهتر پاسخ می‌دهد.