در هفته‌های اخیر، بررسی عرضه شمش فولادی در بورس کالای ایران نشان می‌دهد که بحران کمبود برق به اصلی‌ترین عامل افت تولید در زنجیره فولاد تبدیل شده است. پس از انتشار بخشنامه قطعی ۱۴روزه برق از سوی وزارت کشور، فعالیت تولیدکنندگان مختل شد. با وجود اینکه این بخشنامه بعداً از سوی دولت تکذیب شد، میزان عرضه شمش در بورس همچنان روند نزولی دارد که حاکی از تداوم این مشکل است.
در دو هفته گذشته، قیمت‌ها در بازار فولاد تحت‌تأثیر رشد نرخ ارز و جو روانی، صعودی بود اما در آغاز خرداد و به‌ویژه روز ۶ خرداد، نرخ میلگرد با افت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومانی مواجه شد. در اواخر اردیبهشت، کاهش عرضه شمش و محصولات نهایی به‌دلیل محدودیت انرژی و نوسان نرخ ارز موجب التهاب بازار و جهش ۱۰ درصدی قیمت‌ها شد.
کمبود برق به معضلی ساختاری برای صنعت فولاد بدل شده و راهکارهایی مانند واردات برق از کشورهای همسایه مطرح است؛ اما با توجه به هزینه بالای واردات و کسری بودجه دولت، اجرای آن مقرون‌به‌صرفه نیست. این بحران انرژی در کنار قطع گاز زمستانی، فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده و موجب افزایش هزینه‌ها، کاهش سودآوری و تقویت رکود شده است.
از سوی دیگر، صادرات می‌تواند به عنوان ابزاری برای تزریق نقدینگی به این زنجیره عمل کند، اما قوانین متغیر داخلی مانع رشد آن شده‌اند. با این حال، شمش ایرانی با قیمت ۴۲۰ دلار و محصولات نهایی با حدود ۴۵۰ دلار در بازارهای منطقه عرضه می‌شوند. عراق بر محصولات نهایی عوارض ۱۰۵ دلاری اعمال کرده، اما برای شمش خام هیچ عوارضی در نظر نگرفته که به‌نفع فولادکاران آن کشور تمام شده است.
کارشناسان پیشنهاد می‌دهند ایران نیز برای صادرات شمش، عوارضی بین ۶۰ تا ۷۰ دلار وضع کند تا هم از خام‌فروشی جلوگیری شود و هم درآمد ارزی افزایش یابد. این سیاست می‌تواند بخشی از مشکلات نقدینگی و حتی بحران انرژی را در واحدهای تولیدی داخلی برطرف کند.
در بخش عرضه فیزیکی بورس نیز، روز ۵ خرداد شاهد عرضه ۱۸۴ هزار و ۶۷۰ تن شمش بودیم که با تقاضای بالاتر از عرضه، ۷۲ درصد از محصولات معامله شد. این رقم نسبت به هفته پایانی اردیبهشت که معاملات تا ۹۸ درصد عرضه انجام شده بود، کاهش داشته و نشان‌دهنده افت ۲۶ درصدی در نسبت معاملات به عرضه است. قیمت میانگین شمش نیز با افت ۲.۴ درصدی به حدود ۲۹,۳۶۹ تومان در هر کیلو رسید. میانگین قیمت پایه هم ۲۸,۴۷۳ تومان تعیین شده بود.
