هشدار درباره افت تولید و صادرات فولاد کشور
بهرام سبحانی در نشست خبری انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نسبت به کاهش تولید و صادرات فولاد هشدار داد و گفت: صنعت فولاد در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ با افت تولید مواجه شده و تداوم این روند نگران‌کننده است.
وی با ارائه آمار، کاهش تولید برخی محصولات فولادی در دو سال گذشته را تأیید کرد و دلیل اصلی آن را محدودیت‌های انرژی، به‌ویژه قطعی هم‌زمان برق و گاز در زمستان سال ۱۴۰۳ دانست. به گفته سبحانی، این محدودیت‌ها باعث شد که تولید فولاد میانی در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل ۵.۷ درصد کاهش یابد. اگر ظرفیت کامل تولید فعال بود، امکان رسیدن به ۵۰ میلیون تن وجود داشت، اما تنها حدود ۳۰ میلیون تن تولید شد.
در بخش صادرات نیز، صادرات محصولات طویل فولادی رشد ۱۴ درصدی و صادرات محصولات تخت ۱۹ درصد افزایش داشته، اما صادرات فولاد میانی با کاهش ۲۲ درصدی روبه‌رو بوده است. سبحانی این افت را ناشی از سیاست‌های ارزی دانست که باعث شد صادرات تا سه‌ماهه سوم سال صرفه اقتصادی نداشته باشد. با اصلاح این سیاست‌ها، صادرات در بخش بالادستی صنعت اندکی افزایش یافته است.
در نهایت، ارزش کل صادرات محصولات فولادی و مواد اولیه آن در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل کاهش داشته؛ به‌ویژه در بخش فولاد میانی که با ۲۶ درصد افت، بیشترین کاهش را تجربه کرده است. سبحانی خواستار توجه فوری به تأمین انرژی و اصلاح سیاست‌های صادراتی برای جلوگیری از آسیب بیشتر به صنعت فولاد شد.
افزایش واردات ورق و چالش‌های صادرات غیررسمی فولاد
بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در ادامه نشست خبری خود به افزایش واردات ورق فولادی در سال ۱۴۰۳ اشاره کرد و گفت: واردات ورق‌های سرد، گرم و پوشش‌دار با رشد ۵ درصدی به حدود ۱.۵ میلیون تن رسیده، اگرچه ارزش آن به دلیل کاهش قیمت جهانی، ۳ درصد کاهش داشته است. این واردات باعث نارضایتی تولیدکنندگانی مانند فولاد مبارکه شده، چرا که ظرفیت تأمین داخلی وجود دارد و واردات برخی ورق‌ها توجیه اقتصادی ندارد، به‌ویژه وقتی با ارز نیمایی انجام شده است.
وی همچنین از ادامه کاهش تولید در فروردین ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد. در مقاطع طویل فولادی مانند تیرآهن و نبشی، تولید ۱.۱ درصد کاهش و در مقاطع تخت فولادی ۴.۲ درصد افت داشته، اما تولید فولاد میانی (بیلت، بلوم و اسلب) با رشد ۴.۶ درصدی همراه بوده است. تولید در بخش‌هایی مانند آهن اسفنجی نیز رشد خفیفی داشته است.
سبحانی درباره صادرات گفت: در فروردین ۱۴۰۴ صادرات مقاطع طویل ۱۸ درصد کاهش یافته و بخشی از این کاهش ناشی از صادرات غیررسمی توسط تجار است. این افراد محصولات را با کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف صادر می‌کنند، که موجب فقدان شفافیت در بازگشت ارز و دامپینگ (فروش زیر قیمت) می‌شود. این روش به صنعت فولاد ضربه زده و باعث شده کشورهایی مانند عراق و افغانستان برای واردات میلگرد ایران تعرفه‌گذاری کنند.
وی تأکید کرد: این صادرات غیررسمی باعث زیان کارخانه‌ها، تضعیف بازار و بدنامی جهانی صنعت فولاد ایران شده و نیازمند برخورد و اصلاح سیاست‌هاست.
خلاصه و بازنویسی سخنان سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران
🔹 افزایش صادرات فولاد خام و ورق‌ها
در فروردین ۱۴۰۴ صادرات ورق‌های فولادی نسبت به سال قبل ۷۰ درصد و فولاد میانی (بیلت، بلوم و اسلب) ۵۰ درصد رشد داشته است. صادرات کنسانتره سنگ آهن با رشد چشمگیر ۱۴۵ درصدی همراه بوده که نگران‌کننده است، زیرا این مواد برای تولید داخلی مورد نیازند.
🔹 کاهش ارزش صادرات برخی محصولات
در حالی که ارزش صادرات ورق‌ها ۵۲ درصد افزایش داشته، محصولات طویل با کاهش ۲۶ درصدی مواجه شده‌اند. صادرات کنسانتره به دلیل رشد حجم، ۱۵۳ درصد از نظر ارزش دلاری افزایش یافته است.
🔹 افزایش واردات ورق‌ها
واردات ورق‌های فولادی در فروردین ۱۴۰۴ افزایش یافته: ورق گرم ۳۱ درصد، ورق سرد ۱۱ درصد و ورق‌های پوشش‌دار ۶۲ درصد.
🔹 کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف
سبحانی خواستار اصلاح روند صدور کارت‌های بازرگانی شده و تأکید دارد که صادرکننده واقعی و هویت او باید مشخص باشد، نه اینکه کارت‌ها به نام افراد غیرمرتبط صادر شود.
🔹 نظام ارزی ناپایدار و مشکل‌ساز
ارز حاصل از صادرات باید برای واردات مواد اولیه در اختیار صادرکننده قرار گیرد، اما قوانین متغیر و سخت‌گیرانه بانک مرکزی مانع اجرای صحیح این روند شده‌اند و باعث ناپایداری در صادرات می‌شوند.
🔹 ظرفیت بالای صادرات با مانع قانون‌گذاری
با وجود ظرفیت صادراتی حدود ۱۰ میلیون تن از ۳۰ میلیون تن تولید فولاد، نبود شفافیت در قوانین گمرکی و ارزی مانع اصلی بهره‌برداری کامل از این ظرفیت است.
🔹 چالش در هماهنگی میان انجمن‌ها و نظارت ناکافی
گرچه هماهنگی‌هایی میان انجمن‌های مرتبط وجود دارد، اما خلأهای قانونی باعث شده تا دلالان و صادرکنندگان غیررسمی از مقررات عبور کرده و با استفاده از خلأهای حقوقی اقدام به صادرات کنند.
🔹 کاهش تولید به دلیل محدودیت انرژی
در سال ۱۴۰۳ به دلیل محدودیت برق و گاز، حدود ۱۵ درصد از تولید واقعی نسبت به ظرفیت اسمی کاهش یافته است. این کاهش منجر به از دست رفتن حدود ۵.۵ میلیارد دلار درآمد شده است.
🔹 آسیب‌های توقف ناگهانی تولید
توقف تولید فولاد به دلیل قطعی انرژی، نه تنها منجر به نابودی مواد اولیه در فرآیند تولید می‌شود، بلکه به تجهیزات نیز آسیب جدی وارد می‌کند. این توقف‌ها اثرات زنجیره‌ای بر بهره‌وری، اشتغال و درآمد صنعت دارند.
🔹 اعتراض به شیوه اعمال محدودیت‌ها
سبحانی ضمن اعتراض به برخوردهای غیرمنطقی با صنعت فولاد، خواستار اجرای دقیق توافق‌نامه‌ها، ایجاد عدالت در توزیع برق و حمایت از تولیدکنندگان با بسته‌های حمایتی از جمله تعویق اقساط و پرداخت‌های جاری شد.
🔹 خسارت قطعی برق به صنعت فولاد
تنها در سال ۱۴۰۳، صنعت فولاد بیش از ۵.۵ میلیارد دلار به دلیل ناتوانی در استفاده از ظرفیت‌های موجود به دلیل کمبود انرژی متضرر شده است. وی تاکید کرد که مسئولیت کمبود برق نباید بر دوش صنایع گذاشته شود.
