خاموشی کارخانه‌ها، روشن‌کننده آتش گرانی در بازار آهن
بازار آهن‌آلات زیر سایه بحران انرژی؛ جهش قیمت در غیاب عرضه
با آغاز هفته جاری، بازار آهن‌آلات ایران بار دیگر تحت تأثیر شوک‌های بیرونی قرار گرفت. این بار، قطعی گسترده برق در صنایع، زمینه‌ساز بی‌ثباتی و رشد قابل توجه قیمت‌ها شد. در حالی که برخی سیگنال‌های مثبت سیاسی و کاهش تدریجی نرخ ارز می‌توانستند به آرامش بازار کمک کنند، بحران انرژی بار دیگر به عنوان عامل اصلی اختلال در سمت عرضه، جهت حرکت بازار را تعیین کرد.
قطعی برق؛ محرک اصلی رشد قیمت‌ها
محدودیت شدید در تأمین برق صنایع فولادی و سیمانی، که از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی کشور به شمار می‌روند، بار دیگر تولید را مختل کرد. طبق اعلام معاون بهره‌برداری فولاد مبارکه، سهمیه برق این صنعت تا ۹۰ درصد کاهش یافته که توقف خطوط تولید و زیانی روزانه بیش از ۳ هزار میلیارد ریال را در پی داشته است. این کاهش عرضه، منجر به افت موجودی انبارها و ایجاد انتظارات تورمی در بازار شد، به‌گونه‌ای که قیمت محصولاتی مانند میلگرد و تیرآهن در روزهای اخیر جهش محسوسی را تجربه کردند.
رکوردشکنی میلگرد ۱۲ ذوب‌آهن اصفهان
در میان محصولات فولادی، میلگرد ۱۲ ذوب‌آهن اصفهان طی ۲۴ ساعت با رشد ۷.۵ درصدی بیشترین نوسان را داشت. این در حالی است که سایر محصولات نیز افزایش قیمت داشتند، اما شدت این رشد مختص کالاهایی بود که به‌واسطه قطعی برق بیشتر از چرخه تولید خارج شدند.
افزایش نرخ شمش فولادی نیز به عنوان ماده اولیه تولید، مزید بر علت شد. طبق آمار، عرضه شمش در بورس کالا بیش از ۳۳ درصد کاهش یافت، و قیمت آن حدود ۰.۳۲ درصد رشد کرد. هرچند این میزان افزایش کم‌رمق به نظر می‌رسد، اما کاهش حجم عرضه، اثر روانی شدیدی بر بازار گذاشته و نگرانی‌ها از ناترازی در زنجیره تأمین را تشدید کرده است.
افزایش قیمت‌ها در سایه کاهش نرخ ارز
نکته قابل توجه اینکه این جهش قیمتی در شرایطی رخ داد که نرخ ارز روندی نزولی داشت و فضای سیاسی نیز حاوی نشانه‌های مثبت بود. اما اختلال بنیادین در سمت عرضه آن‌چنان شدید بود که این عوامل نتوانستند اثری در مهار قیمت‌ها داشته باشند. در چنین شرایطی، موجودی فعلی انبارها به دارایی‌هایی با ارزش استراتژیک تبدیل می‌شود و معاملات نقدی نیز با تردید و احتیاط صورت می‌گیرد.
اثرپذیری متفاوت محصولات از بحران انرژی
افزایش قیمت‌ها این بار محدود به یک محصول نبود. تیرآهن‌های تولیدی ذوب‌آهن، با وجود وابستگی کمتر به برق نسبت به دیگر کارخانه‌ها، رشد بیشتری را تجربه کردند. این موضوع نشان می‌دهد که حتی تولیدکنندگان با مزیت نسبی نیز از بحران ملی انرژی در امان نیستند.
در مقابل، قیمت محصولاتی مانند قوطی آهن و لوله‌های فولادی عمدتاً ثابت ماند. هرچند برخی برندها مانند پروفیل نیکان با افزایش‌های جزئی روبه‌رو شدند. این وضعیت حاکی از آن است که بازار به شکل یکنواخت واکنش نشان نمی‌دهد و کالاهای پرتقاضا یا دارای محدودیت تولید، بیش از دیگران تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
پیامدهای بلندمدت ناپایداری انرژی در صنعت فولاد
تداوم این بحران، تولید را کاهش داده، رکود ساخت‌وساز را تشدید می‌کند و هزینه‌های مصرف‌کنندگان را افزایش می‌دهد. تجربه سال گذشته نیز نشان داد که بحران انرژی می‌تواند تا ۲ میلیون تن از تولید فولاد میانی بکاهد و صادرات فولاد را تا ۱۳ درصد کاهش دهد. کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه‌ای نیز زنگ خطری برای آینده این صنعت محسوب می‌شود.
نیاز به سیاست‌گذاری پایدار و هوشمندانه
بازار فولاد برای عبور از این بحران به سیاست‌گذاری منعطف، دقیق و همراه با حمایت‌های تولیدمحور نیاز دارد. افزایش ظرفیت تولید برق، بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنایع، و ایجاد ذخایر استراتژیک از شمش و محصولات فولادی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند از شدت نوسانات بکاهد.
در نهایت، رشد ۷.۵ درصدی قیمت میلگرد ذوب‌آهن در یک شبانه‌روز، بار دیگر نشان داد که در بازارهای مبتنی بر عرضه، حتی کاهش نرخ ارز نیز نمی‌تواند جلوی جهش قیمت‌ها را بگیرد. تا زمانی که بحران انرژی ادامه داشته باشد و تصمیم‌گیری مؤثر صورت نگیرد، بازار آهن و فولاد مستعد تلاطم‌های قیمتی خواهد بود؛ تلاطم‌هایی که پیامدهای منفی آن دامنگیر بخش مسکن، پروژه‌های عمرانی و معیشت مردم خواهد شد.
راه بازگشت ثبات، تأمین پایدار انرژی است
تنها با همراهی سیاست‌های انرژی با نیازهای واقعی تولید، تأمین برق پایدار، و مدیریت هوشمندانه عرضه می‌توان از تداوم افزایش قیمت‌ها، رکود بازار و تحمیل هزینه‌های مضاعف به اقتصاد جلوگیری کرد.
